Υπουργείο Πολιτισμού

Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων

espa_logo

ΑΠΤΕΡΑ: Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ a a Αρχαιολογικός χώρος Απτέρας home_header_2 Δημόσια έργα υδροδότησης: τρίκλιτη δεξαμενή a a Αρχαιολογικός χώρος Απτέρας section1_1 Ιδιωτικός βίος: Η μεγάλη οικία a a Αρχαιολογικός χώρος Απτέρας
Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων

Αρχαιολογικός χώρος Απτέρας

Η αρχαία Άπτερα βρίσκεται στη δυτική Κρήτη, κοντά στα σημερινά Χανιά και ιδρύθηκε στο πλάτωμα χαμηλού λόφου στα νοτιοανατολικά του κόλπου της Σούδας. Τόπος μοναδικός για τη φυσική του ομορφιά, δεσπόζει σε γεωγραφική θέση εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας που συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της αρχαίας πόλης.

Σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Πλίνιο η Άπτερα διέθετε δύο λιμάνια, την Μινώα (σημερινό Μαράθι) και την Κίσαμο (μεταξύ Καλαμιού και Καλυβών) ελέγχοντας με αυτόν τον τρόπο τη διακίνηση του εμπορίου.

Ως πόλη – κράτος εξουσίαζε μεγάλη έκταση γης. Τα πιθανολογούμενα όρια της επικράτειάς της ήταν στα δυτικά τα όρια της Κυδωνίας (σημερινά Χανιά), στα νότια της Λάππας (σημερινή Αργυρούπολη) και στα ανατολικά το Δρέπανον Άκρον (σημερινό ακρωτήριο Δράπανο). Οδικό δίκτυο συνέδεε την Άπτερα με τις γειτονικές πόλεις – κράτη, τις κώμες και τους αγροτικούς οικισμούς. Τις πεδινές εκτάσεις στα νότια και ανατολικά διέσχιζε ο ποταμός Πυκτός ή Πυκνός (σημερινός Κοιλιάρης).

Η Άπτερα σε περιόδους ακμής υπήρξε ιδιαίτερα ισχυρή ενώ έχει χαρακτηριστεί και ως η πιο εμπορική πόλη της Κρήτης. Καταστράφηκε από ισχυρούς σεισμούς που έπληξαν την ανατολική Μεσόγειο κατά την όψιμη αρχαιότητα.

Άπτερα

Η αρχαιολογική έρευνα

Το ιστορικό των ανασκαφών ξεκινάει το 1862 και 1864 με τη δράση της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Σήμερα ανασκαφές πραγματοποιούνται με ετήσιες χρηματοδοτήσεις της Περιφέρειας Κρήτης ενώ παράλληλα υλοποιούνται έργα για την αναβάθμιση και βελτίωση της προσβασιμότητας του χώρου.

Ιστορικά δεδομένα

ΑΠΤΕΡΑ

Ιστορικές μαρτυρίες και ευρήματα

Εποχή του χαλκού
Εποχή του σιδήρου
Κλασική περίοδος (490/80 π.Χ – 323 π.Χ)
Ελληνιστική περίοδος (323 π.Χ – (67) 31 π.Χ)
Ρωμαϊκοί χρόνοι (61) 31 π.Χ – 324 μ.Χ
365 μ.Χ
Βυζαντινοί – Μεσαιωνικοί χρόνοι (324-1669)
7ος αι. μ.Χ
12ος αι. μ.Χ
16ος – 17ος αι. μ.Χ
Νεότεροι χρόνοι (1669-1913)

Εποχή του χαλκού

Τελική Ανακτορική περίοδος (1450 – 1300 π.Χ)

Από κνωσιακή πινακίδα σε γραμμική Β’ η Άπτερα γνωστή ως a-pa-ta-wa

P11606

Αγγείο από Θαλαμοειδή τάφο με δύο
θαλάμους, Κύπελλο (1450 – 1400 π.Χ, Υστερομινωική ΙΙ)

keramiki_kaminos_proistoriki

Κεραμική κάμινος, Στύλος Αποκορώνου
(1375 – 1300 π.Χ, Υστερομινωική ΙΙΙΑ2)

tafos_azoire

Υστερομινωϊκός θολωτός τάφος,
Αζοϊρέ Στύλου Αποκορώνου (1375 – 1300 π.Χ, Υστερομινωική ΙΙΙΑ2)

 

Εποχή του σιδήρου

Γεωμετρική περίοδος (970 – 700 π.Χ)

668 π.Χ: Συνδρομή Απτέρας στο Β΄ Μεσσηνιακό πόλεμο

Ο Παυσανίας, αναφέρει ότι στο Β΄ Μεσσηνιακό Πόλεμο (668 π.Χ), τοξότες από διάφορες
πόλεις της Κρήτης, μεταξύ των οποίων και Απτεραίοι, πολεμούν στο πλευρό των Λακεδαιμονίων εναντίον των Μεσσηνίων.

pithotafi

Πιθοταφή, οικ. Γ. Κελαϊδή (8ος αι.π.Χ)

Αρχαϊκή περίοδος (700-490/80 π.Χ)
arxaiko_kthrio

Αρχαϊκό κτήριο στην Κυανή Ακτή
Καλυβών (7ος αι. π.Χ)

arxaiki_oikia_azoire

Αρχαϊκή οικία, Αζοϊρέ (6ος αι. π.Χ)

 

Κλασική περίοδος (490/80 π.Χ – 323 π.Χ)

5ος αι. π.Χ

Ακμή πόλης

dimeris_naos

Δίχωρος ναός (5ος αι. π.Χ)

4ος αι. π.Χ

Οχύρωση
Κύρια είσοδος
Κοπή δικού της νομίσματος με Άρτεμης θεά προστάτιδα Απτέρας και Πτολίοικος ιδρυτής της πόλης

nomisma

Αργυρός στατήρας Απτέρας (3ος αι.
μ.Χ)

nomisma

Αργυρός στατήρας Απτέρας (3ος αι.
μ.Χ)

 

Ελληνιστική περίοδος (323 π.Χ – (67) 31 π.Χ)

3ος και 2ος αι. π.Χ

Σχέσεις με μεγάλα κέντρα ελληνιστικής εποχής όπως Κνωσός, Γόρτυνα, Ρόδος, Σπάρτη

3ος αι. π.Χ: α’ οικοδομική φάση θεάτρου και ευθύγραμμο θέατρο

2ος αι. π.Χ: Επιγραφή στο ταφικό μνημείο ΙΙ

epigrafh_17

 

Προξενικό ψήφισμα (2ος αι. π.Χ)

 

Ειδωλιόμορφο σκεύος σειρήνας (2ος
και 1ος αι. π.Χ)

tafiko_mnhmeio_ii_upogeio

Ταφικό μνημείο ΙΙ (2ος αι. π.Χ)

 

Ρωμαϊκοί χρόνοι (61) 31 π.Χ – 324 μ.Χ

69 π.Χ – 365 μ.Χ

Νέα ακμή. Δημόσια κτήρια.

1ος αι. μ.Χ

β’ οικοδομική φάση θεάτρου
Ταφικό μνημείο Ι έξω από δυτική οχύρωση
Περίστυλη ρωμαϊκή οικία από εύπορη οικογένεια

theatro

Θέατρο

1ος και 2ος αι. μ.Χ

Χρονολογούνται τα ενεπίγραφα βάθρα του Ηρώου και η επιγραφή στα Λουτρά

trikliti_deksameni

Λουτρά

Ταφικό ανάγλυφο από ταφικο μνημείο
Ι (2ος αι. μ.Χ)

2ος μ.Χ

Ευρήματα (μυροδοχεία, ειδώλια κ.τ.λ.)

suntagma_artemidos_apollwna

 

Σύνταγμα Αρτέμιδος Απόλλωνα,
Ρωμαϊκή οικία (1ος και 2ος αι. μ.Χ)

P9141-P9150

Θυμιατήριο με πώμα, Δυτικό
νεκροταφείο (1ος αι. μ.Χ)

Ειδώλιο έρωτα, Ταφικό μνημείο ΙΙ (2ος
αι. μ.Χ)

365 μ.Χ

365 μ.Χ

Ο μεγαλύτερος σεισμός της Μεσογείου μέχρι σήμερα. Αιτία καταστροφής και παρακμής
της πόλης της Απτέρας.

pesmeni_oxwrwsh

Πεσμένη από σεισμό οχύρωση

 

Βυζαντινοί – Μεσαιωνικοί χρόνοι (324-1669)

4ος – 7ος αι. μ.Χ

Πληθυσμιακή υποχώρηση

5ος και 6ος αι. μ.Χ

Κιβωτιόσχημοι τάφοι από δομικό υλικό του ταφικού μνημείου ΙΙ
Αναφορά επισκόπου Απτέρης στον κατάλογο Ιεροκλή, Συνέκδημος (πριν το 535 μ.Χ)

 

7ος αι. μ.Χ

7ος αι. μ.Χ

Καταστροφικός σεισμός και επιδρομές Σαρακηνών.

 

12ος αι. μ.Χ

12ος αι. μ.Χ

Επί Αλεξίου Γ’ Κομνηνού.
Η μονή Πάτμου του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου κάνει αίτημα στον αυτοκράτορα για την ιδιοκτησία του χώρου της
Απτέρας και την εκμετάλλευση των εσόδων της καλλιεργήσιμης γης.

 

16ος – 17ος αι. μ.Χ

16ος – 17ος αι. μ.Χ

Κτίζεται το βασικό μοναστηριακό μετόχι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου

monasthriako_metoxi_patmou

Μοναστηριακό μετόχι της Πάτμου του Αγίου
Ιωάννη του Θεολόγου

 

Νεότεροι χρόνοι (1669-1913)

Μέσα 19ου αιώνα (1866-1869)

Οι Τούρκοι χτίζουν από υλικά της αρχαίας οχύρωσης της Απτέρας τον Κούλε, ή αλλιώς
«Φρούριο Σούμπαση» για την καταστολή επαναστατικών κινήσεων των αγωνιζόμενων Κρητών.

koule

Κούλες Απτέρας (1868)

Μέσα 20ου αιώνα (1960)

Παραχώρηση μεγάλου μέρους της έκτασης του μοναστηριακού μετοχιού της μονής της Πάτμου του
Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο ελληνικό δημόσιο.

 

Άπτερα, πόλις Κρήτης ἀπό τῆς τῶν Μουσῶν καὶ Σειρήνων ἔριδος, τῆς ἐν τῷ μουσείῳ πλησίον τῆς πόλεως καὶ τῆς θαλάττης τόπῳ…

Στέφανος Βυζάντιος, Ἐθνικά

aptera_logo_light

Δευτέρα: 08:00 - 18:30
Τρίτη: Κλειστά
Τετάρτη - Κυριακή : 08:00 - 18:30

Ολόκληρο:€4
Μειωμένο: €2

Μεγάλα Χωράφια, Σούδα Κρήτη, 730 03
2825033425, 2821044418 & 94487

Μετάβαση στο περιεχόμενο